HAYVAN GÜBRESİNİN KULLANIMI | SOLVER KİMYA - KİMYA ANSİKLOPEDİSİ - İMALAT ANSİKLOPEDİLERİ - KİMYA MAKALELERİ


MAKALELER / HAYVAN GÜBRESİNİN KULLANIMI

 

  

Ülkemizde çok sık yapılan yanlışlıklardan birisi de yanlış hayvan (çiftlik) gübresi

kullanımıdır. Hayvan (çiftlik) gübresi, doğru kullanıldığında, yani usulüne uygun olarak

yakılarak kullanıldığında faydalı bir gübre olmasına karşın, usulüne uygun olarak

kullanılmadığı zaman faydasından çok zararı olan bir gübredir. Hayvan (çiftlik)

gübresi olarak, usulüne uygun olarak yakılmış keçi gübresi veya yaylalarda yetişen

koyun gübresi kullanımı tavsiye edilir.Besihanelerde yetiştirilmiş sığır gübresi kullanımı

asla tavsiye edilmez.

Buna rağmen hayvan (çiftlik) gübresi, usulüne uygun olarak yakıldıktan sonra

kullanılabilir. Ülkemizde hayvan (çiftlik) gübresini usulüne uygun olarak yakıp satan

ticari kuruluşlar olup hayvan (çiftlik) gübresi buralardan tedarik edilebilir.

Yaş veya usulüne uygun olarak yakılmamış olarak kullanılan hayvan (çiftlik)

gübreleri, tarlalarımızı böcek larvaları ve çeşitli hastalıklara doldurmaktadır. Besihane

atığı hayvan (çiftlik) gübresinin besihanelerde hayvanlara vurulan tüm ilaç atıklarını

taşıdığını, hayvanların bağırsaklarında salgılanmakta olan enzimlerin de bu atıkların

içerisinde bulunduğunu bilmemiz gerekmektedir. Bu enzimlerin bir kısmı toprak ve

bitki için son derece zararlıdır. Nitekim bir takım bölgelerde hayvan ahırından

çıkarılan taze hayvan gübrelerinin direkt tarlaya uygulanması sonucu topraklar tahrip

edilmiştir. Bu yanlışlık zincirleme yanlışlığa neden olmakta, bu şekilde yapılan yanlış

uygulamalar sonucu toprakta ve o toprağa ekilen bitkilerde ortaya çıkan hastalıkları

önleyebilmek için genellikle bilinçsiz, ağır ve yüksek dozlarda tarım ilacı kullanılmakta,

bu ise durumu daha da vahim hale getirmektedir. Bazı bölgelerde ise hayvan ahırından

alındıktan sonra, dışarıda herhangi bir açık alana konulan çiftlik gübresinin, açık alana

konulduktan sonra üzerinden bir süre geçince hayvan gübresinin yandığı

düşünülmektedir, Bu yanlıştır ve bu gibi yanlış uygulamalardan şiddetle kaçınılması

gerekmektedir. Hayvan (çiftlik) gübresinin doğru yakım teknikleri hakkında ziraat

mühendislerinden görüş alınmalıdır.

En genel şekli ile hayvan gübresi şu şekilde yakılabilir:

Ekim yapılmayacak açık bir alanda bir çukur açılarak içerisine yeterli

mukavemette (sağlamlıkta) bir muşamba (naylon) serilir. Bu muşambanın boyu,

içerisine yanmamış çiftlik gübresi konulduktan sonra üzerini kapayacak kadar büyük

olmalıdır. Bazı illerimizde (Antalya gibi) bu amaca uygun naylonlar hazır olarak

satılabilmektedir. Bu şekilde hazırlanan ve içerisine naylon serilen çukurun tabanında

5- 10 tane 1 cm çapında delik açılmalıdır. Daha sonra buraya yanmamış hayvan gübresi

doldurulur ve üzerine hortumla su tutulur, karıştırılır ve üzeri muşambanın (naylonun)

diğer ucu ile örtülerek etrafı toprak ile kapatılıp hava alması önlenir. Bu yığının üzerine

(naylonun içinde kalacak şekilde) bir termometre konulmalıdır. Bu şekilde su tutulup

karıştırılarak üzerinin tekrar kapatılması içlemi birkaç günde bir yinelenmelidir.

Yığının üzerine naylonun altından konulan termometre ile iç sıcaklık sık sık kontrol

edilerek sıcaklığın 60 derecenin üzerine çıkması durumunda naylon açılıp yığının

üzerine su tutularak sıcaklık mutlaka 60 derecenin altında tutulmalıdır. Sıcaklık 60

derecenin üzerine çıkarsa gübrenin içerisinde faydalı hemen hemen hiçbir unsur

kalmaz. Bu açıdan sıcaklık kontrolü önemlidir.

Hayvan (çiftlik) gübresinin yakılmasındaki genel amaç, yanmamış hayvan

gübresindeki zararlı bakterilerin ölmesi, metan gazının çıkarılarak atmosfere verilmesi,

toprakta tuzluluk oluşturabilecek unsurların ortadan kaldırılması ve toprak ile bitkiye

zarar verebilecek ilaç, hormon, enzim atıklarının bertaraf edilmesidir. Bu şekilde

depolanan yanmamış hayvan gübresi birkaç günde bir üzerine hortumla su tutulup

karıştırıldığında ve üzeri tekrar naylon ile örtüldüğünde 4 ile 6 aylık bir zaman dilimi

içerisinde yakılmış hale getirilebilir. Bu işlem yaz aylarında yapılmalıdır. Bu işlem

büyük çiftliklerde beton havuzlarda da yapılabilir.