MAKALELER / KİMYADA DİSTİLASYON
Kolay kaynayanı zor kaynayanlardan ayırmak için kullanılır. Kullanılan cihaz, karışımın içinde kaynayabileceği bir kap, (mesela cam bir balon) ve bunun üstüne bağlanan bir soğutucudan ibarettir. Balondan çıkan buharlar soğutucu ile tutulur. Endüstri ve laboratuvarlarda kullanılan, gerek kesikli, gerekse devamlı (kontinü) çalışan pekçok damıtma cihazı tipi vardır. Bir katı madde ile bir sıvı karışımı ısıtıldığında yukarı çıkan buhar hemen hemen saftır. Geriye solit (katı) madde kalır. Deniz suyunun damıtılmasıyla su çözünmüş maddelerden arınarak saflaşır. Eğer suda çözünmüş maddeler istenen maddeler ise bu takdirde suyun buharı salınır. Geriye sözkonusu maddeler kalır. O taktirde bu işlem basit bir ’buharlaştırma’ işlemi olur. İki veya daha fazla sıvının birbirinden ayrılabilmesi için bunların kaynama noktalarının birbirinden farklı olması lazımdır. Bu taktirde uygulanan damıtma ’fraksiyonlu damıtma’ ismini alır.
Bu maksatla damıtma kolonları kullanılır. Kazandan çıkan buharlar kolon boyunca yukarı doğru çıkar. Kolon boyunca daha az uçucu olan bileşen (komponent), yukarı çıkan buharın içinden likitleşerek aşağı akar. Bu esnada aşağı doğru akan likitin içinde bulunan kolay uçucu komponent bu ısı ile buharlaşır. Böylece kolonda aşağıdan yukarıya doğru azalan bir sıcaklık (temperatür) aradiyenti (derecelenmesi) hüküm sürer. Yani kolonda; üst kısımlar kolay uçucu komponent bakımından, aşağı kısımlar ise zor uçucu komponent bakımından zenginleşir. Tepede en düşük kaynamalı buhar kondense olur, tabanda ise en yüksek kaynamalı sıvı bulunur. Bu sıvıların birbirinden ayrılması o kadar basit bir iş değildir. Uzun hesaplamalardan sonra tatbikatı yapılırken de bir sürü teferruat üzerinde durulur. Kaynama noktası yüksek olan organik bileşiklerin bozunmasını önlemek için ’vakum destilasyonu’ uygulanır. Böylece karışımın düşük sıcaklıkta kaynaması sağlanmış olur. Bu maksatla vakum destilasyonundan başka ’su buharı destilasyonu’ da uygulanır. Isıdan etkilenen bileşikler için, mesela vitaminler için, moleküler destilasyon uygulanır:Soğutucu, buharlaştırma bölgesine çok yakın tutularak, çıkan moleküllerin çarpışmadan tutulması sağlanır.
SOLVER KİMYA