MAKALELER / KÜLTÜR MANTARINDA YEŞİL KÜF HASTALIĞI..MÜCADELESİ.
ÖZELLİKLERİ
Kültür mantarında yeşil küfe neden olan etmenlerin bazıları parazit bazıları da rekabet fungusu olarak zarar yapmaktadırlar. Yeşil küf etmeni olarak bilinen türler arasında Trichoderma harzianum Rifai, 7". koningii Oudem, T. viride Pers.ex.Gray, T. pseudokoningii, T. aureoviride, Penicilİium spp. ve Gliocladium spp. yer almaktadır.
Yeşil küfe neden olan etmenlerin hepsi toprak kökenli funguslardır. Tek hücreli ve çok sayıda oluşan eşeysiz sporlar rüzgâr, hava akımı, böcek ve diğer yollarla kolayca yayılabilmektedir. Yeşil küfler özellikle misel sarma aşamasında kompostu kaplar ve mantar miselinin kolonize olmasını engelleyerek zarar yaparlar. Özellikle Trichoderma türlerinin bulunuşu örtü toprağının pH derecesine, hasat odasının sıcaklığına ve akar bulaşmasına bağlı olarak artabilmektedir. Genelde asit nitelikte toprağa uyumlu olan ve kompostta yüksek karbon kaynağını seven bu funguslar için optimum sıcaklık istekleri 22-26 o arasında değişmektedir.
BELİRTİLERİ
Kültür mantarında yeşil küf hastalığının belirtisi etmene göre değişmekle beraber genellikle örtü toprağı üzerinde yeşil veya beyaz renkli, iç içe ya da dağınık fungus kolonileri şeklinde ortaya çıkar. Bazı durumlarda ise özellikle mantar dokusu yaralanmış ise mantar şapkaları üzerinde açık kahverengi lekeler görülebilir.
Yeşil küfe neden olan etmenlerden T.vİride, kültür mantarı ile besin ve yer yönünden rekabet eder ve kompost. örtü toprağı, torba ya da mantar dokusu üzerinde yeşil renkli miselyum oluşturur. T.koningii, kültür mantarının büyüyen dokuları üzerinde pamuksu beyaz bir miselyum tabakası halinde gelişir ve ıslak çürüklük benzeri bir belirti oluşturur. T.harzianum ise kompostta mantar miselini parazitleyerek ciddi verim kayıplarına neden olabilir. Kırmızıbiber akarı olarak bilinen ve Trichoderma spp. ile beslenerek onu taşıyan Pygmephorus sellnickrmn kompostta ya da örtü toprağında bulunması T.harzianum başta olmak üzere Trichoderma spp.'nin ortamda varlığının bir işaretidir.
Özellikle kompost hazırlık süresi kısa tutulmuş ve kompost içerisinde basit şekerler parçalanmamışsa, pastörizasyon yetersiz ve kompost nemli ise yeşil küf etmenleri kolayca ve hızlı bir şekilde gelişip yayılabilirler.
Ülkemizde hastalık %30 düzeyinde saptanmış olup, en yaygın etmen grubu Trichoderma (%16)"dir.
KÜLTÜREL MÜCADELE YÖNTEMİ
Hastalığın kontrolünde hijyenik tedbirlerin alınması mutlaka gereklidir. Hijyenik tedbirlerin esasını, usulüne göre pastörize edilerek (60°C*de 5-6 saat) mikroorganizmalardan arındırılmış örtü toprağının kullanılması ve üretim dönemi boyunca dışarıdan gelebilecek her türlü bulaşmanın engellenmesi teşkil etmektedir.
Buna göre mantar işletmelerinde alınması gereken başlıca kültürel önlemler aşağıda sıralanmıştır.
- Tohumluk olarak kullanılacak misel mutlaka hastalık etmenlerinden ari olmalı,
- Misel, kompostu yeterince sarmamışsa örtü toprağına soya unu vb. ek besin maddeleri karıştırılmamalı,
- Üretim yerlerine giren vc çıkan hava uygun spor filtreleri ile filtre edilmeli,
- Kapı girişlerine %2Tik formaldehit solüsyonu ile ıslatılmış sentetik köpük hasır, sünger veya çuvallar konulmalı,
- Çalışma koridorları ve odalar her gün temizlenmeli, %2Tik formaldehit ile düzenli olarak dezenfekte edilmeli.
- Üretim alanları fare, sinek ve kırmızı örümcek gibi zararlılara karşı korunmalı,
- Misel ekimi ve toplamada kullanılan makine ve diğer aletler bir odadan diğerine geçişte %2Tik formaldehit ile dezenfekte edilmeli,
- Üretim alanlarındaki bakım ve hasat işlerinde çalışanların elleri ve giysilerinin temiz olmasına özen gösterilmeli,
- Yeni bulaşmaları önlemek için üretim yerlerindeki ahşap aksam Sodyum-pentaklorofenolate ile muamele edilmeli,
- Üretim devreleri arasında yataklar temizlenmeli,
- Her sulamadan sonra mantar yüzeylerinin ıslak kalmaması için düzenli havalandırma yapılmalı,
- Oda sıcaklığı üretim döneminde ^C'nin üzerine çıkmamalı,
- Üretim dönemi boyunca ve sonunda kompost, toprak, artık mantar parçaları gibi kalıntılar torbalara konularak işletmeden uzaklaştırılmalı,
- Yetiştirme dönemi sonunda, üretim odaları içindekilerle birlikte 12 saat 70°C de tutulmalıdır.
TARIMSAL İLAÇLAR İLE MÜCADELESİ
Ülkemizde bu hastalığa karşı kullanılabilecek ruhsatlı bir preparat bulunmamaktadır. Bu nedenle kimyasal mücadele önerilmemektedir.
TARIM İLAÇLARI VE İLAÇLAMA ZAMANI
Ülkemizde bu hastalığa karşı kullanılabilecek ruhsatlı bir preparat bulunmamaktadır. Bu nedenle kimyasal mücadele önerilmemektedir.
