MAKALELER / LAKTOZ İNTOLERANSI

Yıllarca, inek sütü midede şişkinlik, hazımsızlık, ürtiker plakları (vücutta oluşan kaşıntılı kızarıklıklar) gibi istenmeyen rahatsız edici semptomların kaynağı diye bilinir. Bu reaksiyonlar süt proteinlerine karşı alerji yada laktoz intoleransından kaynaklanır. Bebeklerde her ikisi de aynı anda olabilir. Süt, çocuğun karşılaştığı ilk yabancı protein kaynağı ve muhtevasıyla çok önemli bir besin kaynağıdır ve bu nedenle bebeklerin diyetinden kolayca çıkarılamaz.

Laktoz intoleransı, sütün baskın şekeri laktozun yeterli sindirilememesinden kaynaklanır. Bu yetersizlik laktaz enziminin eksikliğinden kaynaklanır. Laktaz enzimi normalde ince bağırsak hücreleri tarafından üretilir. Laktaz enzimi laktozu emilip kana geçebilmesi için daha küçük formları olan galaktoz ve glikoza parçalar. Alınan laktozu sindirebilmek için gerekli laktaz yeterli olmadığı zaman, çok tehlikeli olmasa da ciddi bir stres oluşur. Laktaz enzim eksikliği olan her insanda semptom görülmese de bu insanlarda laktoz intoleransı var kabul edilir. Genel olarak semptomlar; mide bulantısı, kramplar, dolgunluk, şişkinlik, gaz, ishaldir. Bu semptomlar laktoz alındıktan yarım saat ile 2 saat arasında bir süre sonra başlar. Semptomların şiddeti kişinin laktozu tolere edebilmesine göre değişir.

Laktoz intoleransının bazı sebepleri çok iyi bilinmektedir. Örneğin ince bağırsak ülseri enzim üretimini azaltabilir. Daha seyrek olarak çocuklarda laktaz üretimi doğuştan düşük olabilir. Bir çok insan için ise laktaz eksikliği doğal olarak zamanla gelişen bir durumdur. Yaklaşık 2 yaşından sonra, vücut; laktazı daha az üretmeye başlar. Bununla birlikte bir çok insan yaşlanmadan önce semptomlarla karşılaşmayabilir.

Her ne kadar Kuzey Avrupalı bir çok insan hayatları boyunca kendilerine yetecek laktaz üretebiliyor olsalar da; Ortadoğu, Hindistan, Afrika'nın bir bölümünde yaşayan insanlarda yada bu insanların dünyanın herhangi bir yerindeki akrabalarında laktaz eksikliği oldukça yaygındır. Yetişkinlerin %70' inde değişik derecede laktoz intoleransı mevcuttur. Avrupa'da bir çok ülkede beyazların %5' inde, diğer etnik gruplarda ise daha yüksek oranlarda laktoz intoleransı mevcuttur.

İntoleransa neden olan süt ve süt ürünlerinin miktarı insandan insana semptom çeşitliliğine neden olur. Düşük bağırsak laktaz aktivitesine sahip bir çok insan, bir bardak sütü rahatsızlık hissetmeden tolere edebilir. Sert peynir (laktozu düşüktür), ve yoğurt gibi fermente süt ürünlerini de rahatlıkla tolere edebilir. Yoğurt gibi fermente süt ürünlerinin, dünyanın laktaz eksikliği çok olan bölgelerde yaygın bir şekilde tüketilmesinin nedeni de budur.

                                                                                                  YUSUF AKKAPILI

                                                                                                  KİMYA MÜHENDİSİ